X Dob Trinitatis
Haleluya No. 350 : 1 + 3

Parlobei ni…
I tongah-tongah ni halak Jahudi, buei do uhum pakon aturan-aturan na domma gabe hatotapan na maningon horjahon ni sidea bani goluhni. Salah sada uhum na dob mengakar bani sidea aima pasal aturan pakon uhuman na jinalo ni sasahalak romban hubani hasalahan na binahenni, aima na igoran uhum Lex Tallionis (mata abul ni mata, ipon abul ni ipon, tangan abul ni tangan, nahei abul ni nahei – II Musa 21:24). Domma marratus tahun ajaran na sonon longkot bani pemahaman pakon hasomalan ni sidea, anjaha aturan pakon uhum na sonon do na masuk bani akal ni sidea. Dobni gabe tartutup do pingkiran ni sidea manjalo ajaran na baru songon na niajarhon Jesus bani buei halak. Aha na ihagoluhkon halak Jahudi pasal aturan pakon uhum, berbanding terbalik do pakon aha na iajarhon Jesus. Jesus mangajarhon ase mangkaholongi munsuh, mambahen na madear hubani halak na marsogam ni uhur. Sahalak tokoh India na terkenal na margoran Mahatma Gandhi mangajarhon: untuk tidak membalas orang yang berbuat jahat kepada kita dengan kekerasan (ahimsa). Humbani ajaran ni Jesus pakon Mahatma Gandhi on hampir dos do, hansa Mahatma Gandhi mangkatahon ulang mambalaskon na jahat dompak na jahat. Tapi ajaran ni Jesus lang soh singgan ijai, tapi Jesus lobih manonkanhon pangajaran-Ni ase mambahen na madear hubani halak na mambahen jahat. Janah ajaran on ma na ijalo halak na porsaya na mandompakkon sitaronon sanggah zaman ni kaisar Romawi.

Hatorangan
I pungkah Jesus do bani bagian na parlobei ni ambilan on marhitei hata :”Tapi huhatahon ma bani nasiam si panangi-nangi: Haholongi ma musuhmu”. Hata on penting tumang do banta laho memahami pasal na mangkaholongi munsuh, halani tangkas do isobut paboa tujuan ni hata ni Jesus on aima hubani nasiam sipanangi-nangi, na mararti do ai hubani haganup halak na mangaku porsaya bani Tuhan. Haganup halak na porsaya bani Tuhan Jesus anjaha manangihon hataNi, ningon tangi do bani parentah pakon suruhanNi, aima manggoluh ibagas na mangkaholongi munsuh. Munsuh na imaksud bani ambilan on sedo munsuh bani konteks na marporang. Tapi halak na tang sidohoran pe ra do gabe munsuh. Munsuh na magigi mangidah hita, mambahen dirinta kecewa, haganupan ai termasuk do gabe munsuh na lang taridah. Janah bani konteks ni Lukas pakon Mateus pe, berbeda do penekanan pasal munsuh. Mateus menekanhon tradisi lama : mata abul ni mata, ipon abulni ipon(Matius 5:36) tapi bani Lukas, penekananni aima pasal mambahen na madear dompak munsuh. Haganupan bentuk-bentuk ni munsuh na idompakkon hita, lang pitah sekedar tantangan bani halak na porsaya tapi domma gabe hatotapan paboa maningon do mangkaholongi pakon mambahen na madear bani munsuh. Secara alamiah (hisap-hisap ni daging), buei ope na masa mambalashon romban hubani aha na jinaloni. Anggo adong na manjukkati dirini sasahalak, lobih hunjai do balaskononni. Lang homa otik na marlajar bela diri pakon ilmu-ilmu hagolapan sonaha ase boi ia mambalaskon na jahat hubani na jahat.
Bani ayat 28 ihatahon Jesus do sada hal na kontradiktif bani ajaran ni halak Jahudi “pasu-pasu nasiam ma na mamurai nasiam, tonggohon nasiam ma na mandoruni nasiam”. Adong dua hata na penting na i sobut bani ayat on aima pasu-pasu pakon mamurai halak. Na sasintongni, pasu-pasu pakon mamurai aima hal na bertentangan. Tontu sada hal na borat do on horjahonon bani goluhta. Sonaha do hita mamasu-masu na mamurai hita? Memang sedo horjani jolma in na mamasu-masu, horja ni Tuhan do. Pasu-pasu na imaksud ijon aima sonaha hita mambobahon hubani Tuhan marhitei tonggonta ase halak na mamurai ai ipasu-pasu Tuhan ase jumpahan ia bani damei, idop ni uhur na humbani Tuhan in. Ase lambin ungkab uhurni bahasa horja na mamurai sedo horja na madear. Ijon ma taridah warna na berbeda, aima warna hakristenon. Janah goluh na sonon do iharapkon Tuhan banta laho mamboban goluh hakristenon berbeda humbani na legan. Goluh na sonon do homa na porlu taridah bani pargoluhanta halani Jesus pe domma parlobei patuduhkon diri-Ni marbeda pakon na legan. Bani ayat 29 pe ipadas Jesus do homa hal na kotrakdiktif, sonaha ase goluhta mampu pataridahkon hajongjonganni perngorbanan ni siirikkon Tuhan in. anggo adong na mamastap huyummu, tarehon ma na salopah nari anjaha anggo ibuat hioumu, ulang engkar age baju-bajumu. Anggo masa ma songon na bani ayat on banta, tontu boi sobutonkon aima na gabe korban. Bani istilah bahasa Latin adong dua pangarusion pasal korban aima victima pakon sacrificium. Victima aima halak na ijadihon korban lang halani kemauanni. sacrificiumaima ia sandiri na mangondoskon dirini gabe korban. Jadi anggo ipastap huyumta bani arti Victima, na mararti do ai adong perlawanan humbanta laho mambalaskon ai hubani na mamastap hita halani hita gabe korban halani sedo kemauanta. Tapi anggo istilah sacrifisiumna ipakei hita, mangarahkon hita lambin mangidah tindakan na tang sidearan na laho sibahenonta age pe na jinalonta ai aima sada tindakan na menyakitkan. Pengorbanan ni Jesus i hayu parsilang sedo Victima tapi Sacrifisium. Sedo na lang boi ibalaskon Jesus haganupan pambahenan ni dunia on, tapi halani Ia do mangodoskon diriNi gabe korban ase jumpahan jolma in bani haluahon mambahen lang ibalaskon haganupan ai. Sonai homa age pasal na mambuat hiouta, anggo bani victima na mararti do ai hita gabe korban tanpa kemauanta, jadi ulang antar baju-bajunta, hiou ai pe sipertahankonon ma ai halani songon na irampas do ai pangahapta. Tapi bani sisi sacrifisium halani hita do na mambere dirinta gabe korban ulang antara hiou ai baju-bajunta pe berehononta do hubani. Jadi goluhta na gabe siirikkon Tuhan in ningon do sacrificium, lang victima, ningon iondoskon hita do dirinta gabe korban lang halani ikorbanhon secara paksa. Jadi sedo songon pendapat ni Nietzsche na mangidah ayat on na mangkatahon agama Kristen mengajarkan mental budak, mentalitas orang yang tidak memiliki ego strength, yang diinjak-injak tetap bilang terimakasih.
Bani ayat 30-31, adong paradigma “take and give”(ibere pakon mambere). Anggo bani budaya dunia Timur, budaya on kental tumang bani pargoluhan siganup ari. Halak na mambahen na madear seolah-olah manuan jasa. Halak na ongga iurupi ningon mardingat bani na mangurupi. Janah boi do tubuh kekecewaan anggo lang adong balas jasa bani dirinta. Goluh na sonon domma berakar anjaha susah ma kaluar humbani hasomalan. Bani ha-Kristenon, ningon iakui hita do bahasa domma parlobei Tuhan mamasu-masu goluhta, janah hita on do gabe parhiteian-Ni laho padaskon ai hubani halak na legan. Hita lang pitah sekedar panjaliran ni pasu-pasu ni Tuhan, tapi panjaliran ni habujuron do homa. Pasal on ma na sinobut Jesus, ase adong kesadaran banta paboa seng anjai tungguonta be ulih ni pamabehenanta dompak halak na legan. Horjanta dob honsi mambere sedo paimahon ulih, tapi mangidah sonaha ase boi marmalas ni uhur na niurupanta ai halani hita pe mambere humbani bulus ni uhur na lang mengarapkon balos do.
Adong tolu hali pengulangan ni hata ‘ulih’ bani ayat 32-35. Pasal on sedo laho mansahapkon pasal upah atap jasa secara materi. Hata “ulih” na ipakei bani bahasa Gorik aima hata “Kharis” atap idop ni uhur. Artini haganupan na binahenta dompak halak na legan ningon do humbani holong. Anggo adong ope pemikiran laho manjalo balos humbani na niurupanta, mararti ma ai lang dong bedanta pakon na lang porsaya bani Tuhan. Tuhan mangkatahon bere ma ia ‘kharis’ idop ni uhur, in do na manandahon hita anak-anak ni Naibata na patuduhkon idop ni uhur na dob jinalonta parolobei humbani Naibata. Isobut bani ayat 35: “papinjamhon nasiam ma ulang pala mangarapkon balos”. Terjemahan hata mangkaholongi bani bahasa Gorik aima ‘agapan’ marasal humbani hata agape aima mangkaholongi lang pala mangarapkon balos, na mararti do ra atap lang ra haganup na porsaya, ningon do mangkaholongi musuhni marhitei holong, age pe mungkin adong rencana na jahat banta, ningon do totap rencana na madear bahenonta bani sidea halani ai do na ihasiholhon Tuhan humbanta.
Ayat 36 aima kesimpulan ni ambilan on :” Gabe paridop ni uhur ma nasiam, songon Bapa nasiam, paridop ni uhur in”. Naibata mangkasiholhon ase gabe halak na porsaya paridop ni uhur hita. Halak paridop ni uhur pasti do longkot holong bani dirini. Paridop ni uhur somalni ra marsibere-bere marhitei materi, gogoh, panorang pnl. Paridop ni uhur aima sada pengorbanan halani sanggah marsibere-bere adong na moru humbani dirini. Tapi na moru ai italuhon idop ni uhur ai do haganupan halani ihaporsayai hita do paboa lobih humbani na moru ai sai na bereonni Tuhan in do use. Idop ni uhur ai boi iartihon lang pitah simpati tapi ningon das do bani empati. Halak paridop ni uhur lang sai susah laho bersimpati, berempati bani na legan. Halani ai totap ma hita mangkaholongi munsuh pakon mambahen na madear hubani halak na manjahati hita. Ulang ibalaskon na jahat dompak na jahat.

Hahonaonni
Hakristenon domma idilo ase kaluar mambaritahon pambahenan ni Naibata bani goluhni jolma. Buei do hal na boi ihorjahon hita laho mambaritahon pambahenan ni Naibata ibagas goluhta, salah sada aima mangkaholongi munsuh. Ganup jolma sai adong bei do munsuhni. Bibel pe patugahkon pasal na marmusuh domma ipungkah humbani zaman ni si Kain pakon Abel. Jesus sandiri pe bahat do na mamunsuhi-Si. Tontu marhitei ambilan on, ningon do totap hita manghorjahon aha na dob iajarhon Jesus hubanta, aima mangkaholongi munsuh. Pembaharuan na binahen ni Jesus dompak halak na manangihon ajaran-Ni, tontu ai do na laho mambobai hita lambin mangidah hajongjonganta selaku na dob ihaholongi Jesus hita. Janah in do homa na boi mambuka uhurta laho mandompakkon haganupan munsuhta. Atap sonaha pe munsuh na idompakkon hita, ningon mampu do hita mangkaholongi, halani in do na mambahen hita lambin dewasa bani haporsayaon. Bani zaman panorang on, nilai-nilai idop ni uhur domma lambin borgoh, simpati, empati pakon mangkaholongi domma gabe sada hal na langka. Boi do halak irik tartawa mansahapkon musibah na terjadi bani hasoman, urah do jolma in manluarhon barita-barita na lang sintong. Lambin berkembangni do peradaban na lang iimbangi perkembangan moral. Tontu ningon isikapi hita do haganupan ai marhitei ajaran ni Tuhan Jesus na dob ijalo hita sadokah goluhta. Halani in do na mambobai hita lambin boi mangidah hajongjonganta i lobei ni Tuhan in.

Pdt.Kelurenca Rumahorbo

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *